Op 6 juni 2024 heeft de Hoge Raad opnieuw uitspraak gedaan over de box 3-heffing en de effecten van de Wet rechtsherstel box 3, ook wel bekend als de Herstelwet. De conclusie van de Hoge Raad is duidelijk: hoewel de Herstelwet een verbetering biedt, blijft de belastingheffing in box 3 nog steeds in strijd met het verdragsrechtelijke discriminatieverbod en het eigendomsgrondrecht.
Sinds 1 januari 2017 wordt het voordeel uit sparen en beleggen in box 3 belast op basis van een fictief (forfaitair) rendement. Dit rendement werd berekend op basis van gemiddelde rendementen en een fictieve beleggingsmix, zonder rekening te houden met de werkelijke samenstelling van het vermogen of het rendement dat daadwerkelijk werd behaald.
Op 24 december 2021 oordeelde de Hoge Raad dat het box 3-regime in strijd was met artikel 14 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM) en het eigendomsrecht uit artikel 1 van het Eerste Protocol (EP). De Hoge Raad constateerde een inbreuk op deze verdragsrechten wanneer het forfaitaire rendement hoger was dan het werkelijke rendement. Dit leidde tot een ongelijkheid in de belastingheffing, vooral bij belastingplichtigen die niet risicovol beleggen.
In reactie op de uitspraak van 2021 werd de Herstelwet geïntroduceerd, met terugwerkende kracht tot 2017. De wet beoogde de belastingheffing in box 3 te verbeteren door het forfaitaire rendement beter af te stemmen op het werkelijke rendement. Hierbij werd het vermogen verdeeld in drie categorieën: banktegoeden, overige bezittingen en schulden, elk met een eigen forfaitair rendement. Echter, de Herstelwet bleef vasthouden aan een forfaitair systeem, wat volgens de Hoge Raad de verdragsinbreuk niet volledig wegnam.
In de recente uitspraken bevestigt de Hoge Raad dat de Herstelwet het probleem van discriminatie niet volledig oplost. Hoewel het forfaitaire rendement voor banktegoeden vaak het werkelijke rendement benadert, blijft dit niet het geval voor overige bezittingen, zoals risicoloze beleggingen. Voor deze categorieën blijft er een aanzienlijke discrepantie bestaan tussen het forfaitaire en het werkelijke rendement, wat leidt tot een ongelijke behandeling van belastingplichtigen.
De Hoge Raad benadrukt dat de Herstelwet, net als het oorspronkelijke stelsel, onvoldoende rechtvaardiging biedt voor deze ongelijkheid. De wetgever heeft immers niet substantieel veranderd hoe het forfaitaire rendement wordt berekend voor risicoloze beleggingen, wat betekent dat de problemen die in 2021 zijn geconstateerd, nog steeds bestaan.
De Hoge Raad heeft regels opgesteld voor de berekening van het werkelijke rendement, waarbij het volledige vermogen van de belastingplichtige moet worden betrokken, zonder aftrek van heffingvrije vermogens en zonder rekening te houden met inflatie of kosten. Dit omvat niet alleen rente en dividend, maar ook waardeveranderingen van vermogensbestanddelen.
In gevallen waar het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement, moet rechtsherstel plaatsvinden door de belastingaanslag te verlagen tot het werkelijke rendement. De Hoge Raad heeft echter bepaald dat er geen wettelijke rente vergoed hoeft te worden door de Belastingdienst, behalve in uitzonderlijke gevallen waar de rente hoger is dan het bedrag van de belastingvermindering.
De uitspraak van 6 juni 2024 onderstreept dat de Herstelwet de discriminatie in box 3 niet volledig oplost. Hoewel verbeteringen zijn aangebracht, blijven er aanzienlijke verschillen tussen het forfaitaire en werkelijke rendement voor risicoloze beleggingen. De Hoge Raad blijft van mening dat de belastingheffing in box 3 in strijd is met het verdragsrechtelijke discriminatieverbod en het eigendomsgrondrecht, en roept op tot verdere aanpassingen in het belastingstelsel.
Voor meer details over de uitspraken, kunt u terecht op rechtspraak.nl:
Blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en lees meer over de impact van belastingwetgeving op uw financiële situatie op Vastiva.
